سنسور اکسیژن خودرو چیست؟

سنسور اکسیژن چیست؟

یکی از نکاتی که امروزه در زمان خرید خودرو توجه مشتریان را به خود جلب می کند میزان مصرف سوخت خودرو است؛ حتی در برخی از کشورها به دلیل وضع مقررات درباره میزان تولید آلاینده های زیست محیطی کنترل مصرف سوخت و انتشار آلاینده های ناشی از آن از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است. مصرف سوخت در خودرو به عوامل زیادی وابسته است؛ یکی از مهترین نکات درباره مصرف سوخت خودرو میزان نسبت هوا به سوخت خودرو است که میزان مصرف سوخت را نیز مشخص می کند؛ این نسبت اکسیژن یا هوا به سوخت در خودرو توسط قطعه ای به نام سنسور اکسیژن کنترل و مدیریت می شود.

سنسور اکسیژن یا سنسور لامبدا (lambda sensor) یک قطعه الکترونیکی است که نسبت اکسیژن موجود در مایع یا گاز را اندازه گیری می کند. این سنسور برای اولین بار در دهه ۱۹۶۰ میلادی توسط شرکت رابرت بوش و تحت نظارت دکتر گونتر باومن ساخته شد.

وظیفه سنسور اکسیژن

این سنسور دائما باید ترکیب سوخت را رصد کند. اگر میزان اکسیژن موجود در سوخت کم شود، احتراق به درستی صورت نمی‌گیرد که افزایش مصرف سوخت و آلایندگی‌ها را با خود به همراه دارد. کامپیوتر خودرو باتوجه به شرایط آب و هوایی و دما، نسبت اکسیژن و سوخت را مشخص می‌کند که سنسور اکسیژن باید آن را تنظیم و پایش کند. اکسیژن موجود در هوا و لوله اگزوز ولتاژی را در سنسور اکسیژن ایجاد می‌کند. این ولتاژ به کامپیوتر خودرو فرستاده می‌شود و در آن جا با دریافت این اختلاف اکسیژن، ترکیب سوخت و هوا تنظیم می‌شود.

خودروهایی با دو سنسور اکسیژن

در خودروهای پیشرفته تر امروزی که از سیستم عیب یابی نسل ۲ مستقر در خودرو یا (On-Board Diagnostics – OBD-II) استفاده می‌کنند، یک سنسور اکسیژن هم بعد از کاتالیست قرار می گیرد تا راندمان این کاتالیست را مورد بررسی قرار دهد. به علاوه هر ساله با تولید مدل‌های جدیدتر خودرو، خودروسازان برای بهبود عملکرد موتور از تعداد بیشتری سنسور اکسیژن استفاده می‌کنند. برخی از موتورهای با راندمان بالا همان طور که برای پشت مبدل‌های کاتالیستی سنسورهای اکسیژن دارند برای هر سیلندر نیز یک سنسور اکسیژن دارند.

علائم خرابی سنسور اکسیژن

1- مسافت پیموده شده گاز معیوب و بوی تخم مرغ فاسد!

اگر سنسور اکسیژن خراب شود، سیستم‌های انتقال سوخت و احتراق سوخت خاموش می‌شوند. اگر سنسور اکسیژن معیوب، ترکیب نسبت هوا به سوخت را قطع کند یا سوخت زیادی به موتور تزریق کند، مسافت پیموده شده گاز خودرو، کاهش می‌یابد. این سوخت اضافی در موتور، می‌تواند بویی نظیر تخم مرغ فاسد شده و گوگرد ایجاد کند و حتی ممکن است دود سیاهی را از اگزوز خارج کند. اگر خودتان بیشتر اوقات مخزن باک را پُر می‌کنید، یادداشت کنید که چند لیتر استفاده کردید و چند مرتبه آن را پُر کردید. اگر بیش از حد طبیعی باشد، باید یک مکانیک حرفه‌ای پیدا کنید تا سنسور اکسیژن را بررسی کند.

2-  عملکرد نادرست موتور

هنگامی‌که سنسور اکسیژن خودرو در حال خراب شدن است، ممکن است متوجه شده باشید که وسیله نقلیه به شکلی ناهنجار، ناامیدکننده یا به‌طور نامنظم کار می‌کند. همچنین ممکن است سایر مشکلات عملکرد موتور مانند کم‌شدن قدرت و توقف را نیز مشاهده کنید. از آنجایی‌که خروجی سنسور اکسیژن به کنترل زمان موتور، فواصل احتراق و نسبت میزان هوا به سوخت کمک می‌کند، یک سنسور معیوب، می‌تواند این کارکرد‌های صحیح را مختل کند و باعث عملکرد نادرست موتور یا متوقف‌کردن آن و سایر موارد مرتبط با آن شود.

3- مکث کردن موتور در هنگام شتاب

یک سنسور اکسیژن معیوب باعث می‌شود تا واحد کنترل الکترونیک (ECU)، به سختی میزان سوخت مورد نیاز در هنگام شتاب ناگهانی را تنظیم کند. این امر می‌تواند به‌دلیل سنسور حسگر باشد که به‌طور مداوم در حلقه باز (Open Loop) کار می‌کند و میزان اکسیژن دقیق را در هنگام شتاب فراهم نمی‌کند؛ همچنین می‌تواند منجر به شتاب پایین ماشین هنگام فشردن پدال گاز شود.

4- بالا بودن دور موتور در زمان توقف خودرو

نرخ عادی دور موتور RPM در زمانی که خودرو در سطح صاف (تراز) متوقف است، زیر 1000 است، اما اگر برای مثال دور موتور خودروی شما حداکثر تا 2000 یا 3000 بالا ‌رود، با یک مشکل جدی مواجه هستید. این مورد می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات خودرو از جمله حسگر اکسیژن باشد. از آنجا که خروجی سنسور اکسیژن به کنترل زمان موتور، فواصل احتراق و نسبت هوا به سوخت کمک می‌کند، یک سنسور خراب می‌تواند کارکردهای صحیح خودرو را مختل کرده و باعث نامنظم شدن ریتم موتور شود.

زمان مناسب برای تعویض سنسور اکسیژن

اگر خودرو شما طی 15 سال اخیر تولید شده است، سنسور اکسیژن آن را بین 100 تا 150 هزار کیلومتر باید تعویض کنید. سنسور اکسیژن یک قطعه مصرفی است و با گذر زمان ممکن است از کیفیت عملکرد آن کم شود.

تعویض یک سنسور اکسیژن خراب، نه تنها میزان آلاینده‌هایی که خودرو شما وارد محیط زیست می‌کند را کاهش می‌دهد، بلکه سبب بهتر و روان‌تر کار کردن پیشرانه آن می‌شود. 

به محض این که متوجه روشن شدن چراغ چک، افزایش مصرف سوخت، یا بالا بودن دور موتور در حالت درجا شدید، سریعاً به یک مکانیک ماهر مراجعه کرده و سنسور اکسیژن خودرو را عوض کنید. این کار به افزایش طول عمر موتور خودرو کمک بسیار زیادی خواهد کرد.

علل خرابی سنسور اکسیژن

خراب شدن سنسور اکسیژن ماشین می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد. در این قسمت سه دلیل رایجی که باعث ایجاد مشکل در این قطعه می‌شوند را بیان کرده‌ایم:

1- استفاده از سوخت بی کیفیت

از آن جایی که سنسور اکسیژن ارتباط مستقیم با سوختی که خودروی شما مصرف می‌کند دارد، بنابراین طبیعی است که پایین بودن کیفیت سوخت ورودی به خودروی‌تان باعث کاهش طول عمر و اختلال در عملکرد سنسور اکسیژن شود.

بر همین اساس به شما پیشنهاد می‌کنیم اگر برای سلامتی ماشینتان ارزش قائلید، حتماً از بنزین سوپر که دارای مقادیر خوبی از اکتان هستند استفاده نموده تا سنسور اکسیژن شما عملکرد بهتری از خود نشان دهد.

2- مشکل داشتن شمع های ماشین

اگر شمع ماشین شما معیوب و دارای مشکل است، باید بدانید که این مورد هم می‌تواند موجب اختلال در سنسور اکسیژن خودرو شما شود. معمولاً شمع‌هایی که ناقص هستید، باعث احتراق ناقص شده و دودهایی که از این فرآیند حاصل می‌شود می‌تواند به راحتی عملکرد سنسور اکسیژن را با اختلال روبرو کند.

3- وارد شدن ضربه به سنسور اکسیژن

یکی از رایج‌ترین علت‌های خرابی سنسور اکسیژن، وارد شدن ضربه شدید به آن است. معمولاً ماشین‌هایی که دچار تصادف سنگین می‌شوند این قطعه را با مشکل روبرو می‌کنند. چرا که سنسور اکسیژن یک قطعه حساس و شکننده است و با وارد شدن ضربه شدید از بین می‌رود. همچنین ماهیت الکتریکی این قطعه باعث شده در برابر ضربات مقاومت کمی داشته باشد.